„ Lecz, aby mierzyć drogę przyszłą
Trzeba nam pomnieć skąd się wyszło”
/C.K. Norwid/
Innowacja regionalna ” OCALIĆ OD ZAPOMNIENIA” realizowana w roku szkolnym 2020/2021 w klasie 3
Autorka i realizatorka innowacji – Regina Schichter
Poznawanie własnego regionu, jego historii, kultury odbywa się od wczesnego dzieciństwa. Pierwszy etap poznawania następuje w domu rodzinnym, drugi etap to wiek przedszkolny i młodszy szkolny, trzeci to klasy starsze. Każdy etap to inny sposób przekazywania wiedzy, działania, poznawania. Jest to związane ze specyfiką psychofizycznego i intelektualnego rozwoju dzieci. Jednakże w każdym etapie edukacji regionalnej istotne jest to, by zaszczepić w uczniach zainteresowanie sprawami swojej miejscowości i regionu.
Stosując różnorodne treści, metody i formy pracy możemy oddziaływać na sfery aktywności dziecka: poznawczą, emocjonalno- społeczną, emocjonalno- ekspresyjną i motoryczną. Pierwszoplanowym zadaniem kształcenia jest ukazywanie dziecku scalonego obrazu świata, badanie zjawisk, faktów, procesów z różnych punktów widzenia, dlatego musi istnieć integracja treści i metod w zakresie wszystkich przedmiotów nauczania, która wychodzi od doświadczeń dziecka i stopniowo je rozwija.
w edukacji wczesnoszkolnej granice między poszczególnymi przedmiotami są płynne, a nawet zacierają się. Program nauczania zintegrowanego dla klas I – III zawiera problematykę edukacji regionalnej.
Opracowana przeze mnie innowacja stanowi uzupełnienie obowiązującego programu o treści i elementy dotyczące naszej miejscowości i regionu. Zagadnienia dotyczące rodziny, szkoły, miejscowości powinny zajmować ważne miejsce w procesie kształcenia i wychowania.
W pierwszym etapie kształcenia należy wykształcić poczucie więzi z otoczeniem, świadomość własnych „korzeni”, a także odnajdywanie w dziedzictwie kulturowym w regionie „źródeł wartości”. Powinno odbywać się to w sposób naturalny, poprzez obserwację, doświadczenia, przeżycia, związki emocjonalne z rodziną, miejscem zamieszkania, szkołą, najbliższą okolicą, regionem.
Wiedza i umiejętności, które uczeń nabędzie w trakcie realizacji innowacji, uświadomią mu potrzeby środowiska oraz ukształtują poczucie przynależności do niego. Mój program zakłada stosowanie różnorodnych metod szczególnie aktywizujących, które przyczynią się do zwiększenia zainteresowania swoim regionem. Będą zajęcia w klasie, a także poza szkołą, na wycieczkach, w skansenie oraz zakładam szeroką współpracę z domem rodzinnym.
Szkoła może rozbudzać wyobraźnię dziecka tak, że w dorosłym życiu nie będą mu obce postawy patriotyzmu lokalnego i przywiązanie do swoich korzeni, lokalnych tradycji i zwyczajów.
Patriotyzmu trzeba i należy uczyć, kształtując go od najmłodszych lat, ponieważ to co człowiek przeżył w dzieciństwie, pozostaje w nim na całe życie.
CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU
Opracowana innowacja regionalna „Ocalić od zapomnienia” służy pomocą w kształtowaniu więzi emocjonalnych z małą ojczyzną, wyposaża ucznia w podstawową wiedzę o tradycji i kulturze własnego regionu, a także aktywizuje poznawczo ucznia, rozwija jego zdolności twórcze, uwrażliwia na piękno przyrody, uczy szacunku dla ochrony przyrody. Opiera się przede wszystkim na osobistych doświadczeniach i związkach emocjonalnych z rodziną, szkołą, wioską, najbliższą okolicą, regionem i wreszcie ojczyzną.
Działania edukacyjne mają zmierzać do zainteresowania dziecka zdobywaniem wiedzy o regionie, rozbudzić poczucie więzi emocjonalnej z ludźmi, przyrodą, historią regionu, zachęcać do uczestnictwa w życiu kulturalnym i inspirować twórczą ekspresję. Powinny wytworzyć więź emocjonalną z regionem, rozbudzić dumę ze swoich „korzeni”.
Głównym źródłem wiedzy ucznia są osobiste doświadczenia zdobywane w trakcie jego poznawczej i twórczej aktywności oraz naturalnej ciekawości.
CELE PROGRAMU
Celem nadrzędnym programu jest kształtowanie u dzieci poczucia więzi z najbliższym środowiskiem, przez poznanie kultury materialnej i duchowej ludzi, wśród której żyją, poznanie tradycji i zwyczajów oraz przyrody.
Cele szczegółowe
• Poznanie najbliższego otoczenia i środowiska;
• Dostrzeganie jego specyfiki przyrodniczej i kulturowej;
• Rozwijanie wrażliwości estetycznej;
• Uwrażliwienie na wartości kulturowe środowiska rodzinnego, wspólnoty rodzinnej;
• Poznanie zwyczajów i obrzędów;
• Wyzwalanie aktywności artystycznej dziecka i umożliwianie kreatywnego uczestnictwa dziecka w wydarzeniach kulturowych;
• Budzenie zainteresowania historią i kulturą własnego środowiska i regionu
• Zapoznanie z zabytkami w najbliższej okolicy;
• Wzbogacanie więzi kulturowych, historycznych, etnicznych i narodowych; rozwijanie i wzmacnianie aktywnego udziału dziecka w życiu wspólnot: rodzinnej, klasowej, szkolnej, lokalnej;
• Kształtowanie szacunku wobec dorobku przeszłych pokoleń wraz z potrzebą ochrony tradycji; poznawanie legend;
• Uczenie szacunku wobec dorobku przeszłych pokoleń i potrzeby zachowania i przekazywania tradycji;
PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
Realizując treści programu edukacji regionalnej będą stosowane różnorodne metody i formy pracy.
Metody
Osiągnięcie celów będzie możliwe poprzez: stosowanie aktywizujących metod nauczania uwzględniających i pobudzających zainteresowanie dzieci ( „ burza mózgów”, wywiady, inscenizacje, zbieranie, systematyzowanie i prezentowanie materiałów na określony temat).
Metody oparte na:
– odkrywaniu
– przeżywaniu
– podające (opis, opowiadanie)
– poszukujące: obserwacja bezpośrednia i pośrednia,
– ekspozycyjne –prezentowanie osiągnięć,
– wycieczki,
Formy
W realizacji innowacji we wszystkich sferach aktywności ucznia przydatne będą różnorodne formy pracy:
– zajęcia w terenie, poza szkołą, wycieczki,
– spotkania z ciekawymi ludźmi ( rodzicami, dziadkami)
– zajęcia w szkole, w czasie których będą omawiane materiały zebrane podczas zajęć terenowych
– wycieczki do najważniejszych zabytków i obiektów w regionie
– konkursy wiedzy i konkursy plastyczne
– organizowanie imprez klasowych z okazji różnych świąt
– urządzenie kącika regionalnego
– samodzielne zbieranie informacji,
– uczestnictwo w życiu społeczności lokalnej, uroczystościach kulturalnych społeczności wiejskiej,
PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW
uczeń powinien:
– posiadać wiadomości o historii swojej rodziny i jej najważniejszych tradycjach i osobach
– mieć swój udział w kultywowaniu tych tradycji i posiadać zbiór pamiątek rodzinnych
– znać historyczne miejsca i rozpoznawać najważniejsze zabytki i obiekty historyczne,
– rozumieć odrębność kulturalną swojego regionu ( gwara)
– wykazywać potrzebę szanowania tradycji, osiągnięć i pracy innych ludzi, w tym dawnych pokoleń
– znać tradycje, obyczaje, obrzędy i ważniejsze elementy kultury regionu,
– znać dawne życie i zwyczaje wsi w swoim miejscu zamieszkania,
– opowiadać miejscowe legendy,
– odwiedzać obiekty kultury regionu, skansen
EWALUACJA
Szczególnie na pierwszym etapie kształcenia ważnym staje się zaangażowanie, aktywność i twórcza działalność uczniów. Dostrzeżenie tego i pozytywne wzmocnienie przez nauczyciela może zadecydować o spontanicznym rozwoju aktywności dziecka i o płynącej z tego radości i satysfakcji.
Osiągnięcia uczniów kontrolowane będą przede wszystkim w aspekcie motywacyjnym i praktycznym. Dzieci oceniane będą podczas zajęć lekcyjnych, szkolnych i zajęciach pozalekcyjnych.
Ewaluacja będzie przeprowadzana na podstawie obserwacji bezpośredniej, analizy ich prac i wytworów, analizy testów, rozmowy z rodzicami i dziećmi, ankiety dla rodziców, mini- ankiety dla dzieci.
BIBLIOGRAFIA:
Anna Będkowska-Karmelita Folder o Zamku
Augustyn Feliks Halott , Ślaskie bery, bojki i opowiastki z dawnych lat
Marek Gaworski, Pałac w Mosznej
Arkadiusz Kuzio-Podrucki. “Arystokracja Węgla i Stali”
Stanisław Ligoń, Bery i bojki śląskie
Marek Szołtysek, Elementarz śląski, 2001
Dorota Simonides Bery śmieszne i ucieszne : humor śląski
Śląski horror. O diabłach, skarbnikach i…
Od kolebki do grobu: Śląskie wierzenia, zwyczaje i obrzędy rodzinne w XIX wieku
Dorota Simonides Gadka za gadką : 300 podań, bajek i anegdot z Górnego Śląska
Strony internetowe ogólnopolskie i regionalne .
REALIZACJA INNOWACJI REGIONALNEJ „OCALIĆ OD ZAPOMNIENIA”
Działania edukacyjne realizowane w ramach innowacji regionalnej „Ocalić od zapomnienia” miały zmierzać do zainteresowania dziecka zdobywaniem wiedzy o regionie, rozbudzić poczucie więzi emocjonalnej z ludźmi, przyrodą, historią regionu, zachęcać do uczestnictwa w życiu kulturalnym i inspirować twórczą ekspresję. Powinny wytworzyć więź emocjonalną z regionem, rozbudzić dumę ze swoich „korzeni”.
Głównym źródłem wiedzy ucznia są osobiste doświadczenia zdobywane w trakcie jego poznawczej i twórczej aktywności oraz naturalnej ciekawości.
Projekt ten był adresowany do uczniów klasy 3 naszej szkoły.
Moja rodzina – dom rodzinny
– odbyła się wycieczka do miejscowego skansenu gdzie dzieci zapoznały się z wyglądem mieszkań dawniej i dziś ( sposobem oświetlenia, ogrzewania, wyposażeniem).
Zaplanowane klasowe uroczystości ( np. Dzień Babci i Dziadka, Dzień Matki, Dzień Ojca itp.) miały inny charakter ze względu na pandemię. Kilkuminutowe filmiki z życzeniami zastąpiły spotkania w realu.
Zwyczaje, tradycje w mojej rodzinie i w środowisku lokalnym
-gromadzenie informacji na temat dziejów rodziny i historii rodu
– oglądanie albumów rodzinnych, prezentacja fotografii, pamiątek rodzinnych
– przygotowanie pytań do wywiadu z babcią i dziadkiem ( lub prababcią pradziadkiem) na temat ich dzieciństwa
– rozmowy na temat zwyczajów związanych ze świętami ( Boże Narodzenie, Wielkanoc) w oparciu o zebrane informacje od rodziców i dziadków
– potrawy wigilijne
– śpiewanie kolęd i pastorałek
A WSZYSTKO TO W CZASIE ZAJĘĆ ONLINE. Uczniowie – Oliwia Hanko i Patryk Grzymek zostali wyróżnieni w konkursie “Młodzi Artyści” organizowanym przez GOK w Strzeleczkach pod hasłem: „Tradycje i zwyczaje bożonarodzeniowe”.
– malowanie pisanek, wykonanie palm wielkanocnych, koszyczków świątecznych itp.
– tradycyjne potrawy wielkanocne
– zwyczaje wielkanocne związane z Wielkim Tygodniem (palmy, palenie żuru, skoczki, szukanie Judasza, mycie nóg, całowanie krzyża, święcenie pokarmów, zajączek, śmigus- dyngus, pisanki tematy te zostały REALIZOWANE W CZASIE NAUCZANIA ZDALNEGO. Uczniowie przygotowali relację z kultywowania tych tradycji w formie zdjęć i mini kroniki. Ogromnym przeżyciem podczas tej pandemii było „klasowe szukanie zajączka”.
W tym czasie udało się nam spotkać z miejscową artystką ludową – panią Moniką – która pokazała jak robi „kroszonki”. Po tej prezentacji uczniowie spróbowali swoich sił. Ich wysiłek został dostrzeżony a prace wysłane przez 6 uczniów na konkurs kroszonkarski, organizowany przez GOK w Strzeleczkach, zostały nagrodzone.
Chlebki św. Agaty? Dawna tradycja o której pamiętają najstarsi mieszkańcy wioski. Czemu jej nie przypomnieć ! Uczniowie klasy 3 w ramach innowacji pedagogicznej “Ocalić od zapomnienia” – 5 lutego upiekli ponad 120 mini – chlebów, które zostały poświęcone w Kościele w Kujawach. Skąd każdy mógł je zabrać wraz z solą i opisem tradycji oraz wyjaśnieniem dlaczego właśnie chleb i sól św. Agaty.
W ramach akcji “Szkoła pamięta” uczniowie odwiedzili miejsca poświęcone tym, których już nie ma wśród nas. Złożyli kwiaty, zapalili znicze. Wśród ofiar I i II wojny światowej zapisanych na pomniku szukali nazwisk swoich przodków. A o zmroku zapłonęły w oknach ich domów światełka dla tych, którzy już odeszli.
Zawody i zajęcia członków rodziny
– rozmowa na temat różnych zawodów- opowiadanie o pracy rodziców i dziadków dawniej w oparciu o informacje zebrane od członków rodziny
– wykorzystanie zabaw naszych dziadków i rodziców do spędzania wolnego czasu.
Środowisko lokalne
– szkoła jako miejsce nauki naszych dziadków,
– poznanie ważnych miejsc upamiętniających przeszłość (Pomnik poległych w I i II wojnie światowej)
– spacer – poszukiwanie ciekawych miejsc, śladami legend,
Mój region, symbole małej i wielkiej ojczyzny
– poznanie tradycji, obyczajów, obrzędów i ważniejszych elementów kultury regionu
(obrzędy związane z paleniem lub topieniem Marzanny, prezentacja pisanek i kraszanek, wykonywanie stroików świątecznych, wypowiedzi na temat tradycji świątecznych w domach dzieci, udział w lekcji na temat obrzędowości regionalnej
Historia
Ciekawe miejsca w okolicach- wycieczki do:
– skansen parafialny ( zapoznanie z życiem i zajęciami ludzi w dawnych czasach- dawne budynki mieszkalne i gospodarcze oraz dawne narzędzia rolnicze, meble, sprzęt domowy, ubrania).
Poznanie miejscowej legendy o zatopionym zamku na „Gliniku”
Edukacyjne wycieczki turystyczno- krajoznawcze:
– do Mosznej, na Górę Św. Anny
Przyroda w otoczeniu dziecka
– rozpoznawanie roślinności i zwierząt, szukanie okazów przyrodniczych, zapoznanie z pomnikiem przyrody; (Moszna)
– angażowanie się w ochronę środowiska we własnym otoczeniu: sprzątanie świata, zbiórka baterii, segregacja odpadów,
Współpraca
– z rodzicami,
– ze społecznością lokalną,
– ze środowiskiem szkolnym,
– z biblioteką gminną,
– z miejscowym proboszczem,
– z nauczycielami emerytami,
Mam nadzieję, że innowacja była ciekawym sposobem na poszerzenie horyzontów, ugruntowaniem wiedzy o regionie. Realizacja treści innowacyjnych pozwoliła zwrócić uwagę na pozytywne walory regionu i przez to rozwijać w uczniach emocjonalny stosunek do ich Małej Ojczyzny.
